تولید علم انسانی قرآنی بدون التزام به قواعد تفسیر (نقد کتاب «هم‌شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان‌فرهنگی» در ابعاد صوری، ساختاری، تفسیری و ارتباط‌شناختی)

این جستار با دغدغة روشمندی در استنباط از نصوص دینی بالاخص قرآن کریم در فرآیند تولید علوم انسانی اسلامی، و تاکید بر احتیاط تمام در استفاده از اندیشه­های علوم انسانی رایج در تفسیر آیات و روایات خصوصاً دقت در عقبة معرفتی گزاره­های برآمده از متون علوم انسانی، به نقد کتاب «هم­شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان­فرهنگی» از حیث محتوایی (تفسیری و ارتباط­شناختی) پرداخته است. کتاب یادشده، تالیف آقایان دکتر غمامی و حجت الاسلام دکتر اسلامی­ تنها است. هستۀ اصلی این کتاب استفاده از آیۀ 13 سورۀ حجرات است که ادعا شده است برای خروج انسانها از اختلافی که در قوس نزول به آن گرفتار شده­اند، به همشناسی فرهنگی توصیه کرده است. پژوهۀ فرارو علاوه بر ارائة برخی ایرادها در محتوای ارتباط­شناختی کتاب یاد شده، نشان داده است که این کتاب در روش تفسیر و فهم آیات و روایات نیز اشکال بنیادی دارد؛ خصوصاً در تفسیر آیۀ 13 سورۀ مبارکة حجرات که طبق قواعد تفسیر هیچ دلالتی بر مدعای نویسندگان(یعنی همشناسی فرهنگی که برای نخستین بار توسط زکی میلاد مطرح شده است) ندارد، بلکه راهبردهای اسلامی، دیگر آیات قرآنی، اندیشه­های عموم مفسران فریقین تا عصر حاضر (جز برخی نواندیشان معاصر مانند فضل­الله و المیلاد)، شان نزول آیه، روایات تفسیری و قرائن سیاقی آیه بر خلاف آن است.